Η ορθοδοντική θεραπεία μπορεί σε γενικές γραμμές να χωριστεί σε δύο περιόδους, μία της ενεργής ορθοδοντικής θεραπείας, δηλαδή ενεργή μετακίνηση των δοντιών με κινητά μηχανήματα, διαφανείς νάρθηκες, ακίνητα μηχανήματα (σιδεράκια/Brackets) και μία την περίοδο συντήρησης του θεραπευτικού αποτελέσματος με την χρήση ακίνητου Retainer ή και κινητών μηχανημάτων. Η διάρκεια της ενεργής ορθοδοντικής θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, πολλοί εκ των οποίων δυστυχώς δεν γίνεται να ελεγχθούν τόσο από τον γιατρό όσο και από τον ασθενή. Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και o κάθε ασθενής αντιδρά διαφορετικά στην θεραπεία. Μεγάλο ρόλο παίζει η σοβαρότητα του περιστατικού, το μέγεθος της ορθοδοντικής μετακίνησης, η μέθοδος της θεραπείας και τέλος φυσικά η συνέπεια των ασθενών τόσο στις επισκέψεις όσο και στην τήρηση των οδηγιών που συνιστώνται. Από την μεριά μας εφαρμόζουμε τις πιο σύγχρονες μεθόδους ώστε να φτάσουμε άμεσα στο επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα. Για τους παραπάνω λόγους είναι πολλές φορές δύσκολο να δοθεί η ακριβής διάρκεια της θεραπείας. Η θεραπεία ολοκληρώνεται όταν έχουμε επιτύχει τους θεραπευτικούς στόχους. Η πλειονότητα των περιστατικών μας με ακίνητα μηχανήματα/σιδεράκια ολοκληρώνεται σε ένα διάστημα 16-24 μηνών, ενώ σε μικρές αισθητικές διορθώσεις σε ενήλικες με διαφανείς νάρθηκες απαιτούνται κατά μέσω όρο 9-12 μήνες. Φυσικά υπάρχουν περιπτώσεις που απαιτούν λιγότερο χρόνο και άλλες αντίστοιχα περισσότερο. Μια πιο εμπεριστατωμένη εκτίμηση της διάρκειας δίνεται κατά περίπτωση μετά την μελέτη του περιστατικού.

Μετά τη λήξη της ενεργής μετακίνησης των δοντιών, σειρά έχει η σταθεροποίηση και διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Δυστυχώς στην στοματική κοιλότητα δρουν πολύπλοκοι παράγοντες και μηχανισμοί που μπορεί να οδηγήσουν σε υποτροπή/ανεπιθύμητες μετακινήσεις δοντιών μετά την ορθοδοντική θεραπεία. Για την πλήρη διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος συστήνεται η εφ’ όρου ζωής χρήση ακίνητης σταθεροποίησης/Retainer ή και κινητού μηχανήματος σταθεροποίησης. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η σημαντικότερη περίοδος για την σταθεροποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος είναι οι πρώτοι 6-24 μήνες μετά την ενεργή θεραπεία και ότι ο κίνδυνος υποτροπής βαίνει μειούμενος με την πάροδο του χρόνου αλλά δεν εξαλείφεται ποτέ. Υπάρχει ισχυρή σύσταση για διατήρηση του πρωτοκόλλου σε αυτούς τους πρώτους μήνες και μετά το πέρας των δύο χρόνων ο κάθε ασθενής (ή και η οικογένεια του) συνειδητά επιλέγει την περαιτέρω συνέχιση της σταθεροποίησης, την αλλαγή του πρωτόκολλου του, ή την διακοπή της, δηλαδή αφαίρεση του Retainer ή οποιουδήποτε κινητού μηχανήματος με τον μικρό δε υπαρκτό μεν ρίσκο υποτροπής. Κάθε περιστατικό είναι διαφορετικό και υπάρχει άλλου επιπέδου ανάγκη σταθεροποίησης και άλλες πιθανότητες υποτροπής.

Η ιδανική ηλικία για την πρώτη ορθοδοντική εξέταση είναι 7 ετών σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Ορθοδοντικών (American Association of Orthodontists ΑΑΟ). Προτείνεται αυτή η ηλικία, καθώς τότε φαίνονται οι πρώτες ενδείξεις τόσο από τις γνάθους όσο και από τα δόντια (νεογιλά ή και μόνιμα). Στην πρώτη αυτή επίσκεψη δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα εξοικείωσης με την διαδικασία της εξέτασης, τον/την γιατρό και τον χώρο. Γίνεται η ορθοδοντική αξιολόγηση, προσδιορίζεται αν υπάρχει ανάγκη άμεσης ορθοδοντικής επέμβασης ή προσδιορισμός της κατάλληλης ηλικίας που πρέπει να ξεκινήσει η θεραπεία. Σε αντίθετη περίπτωση προγραμματίζεται τακτικός επανέλεγχος ως ότου ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος.

Φυσικά δεν σημαίνει ότι αν ο μικρός ασθενής έχει περάσει αυτή την ηλικία «έχουμε χάσει το τρένο» αλλά στα πλαίσια του ότι η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι η καλύτερη θεραπεία καλό είναι να προγραμματίζεται έγκαιρα.η πρώτη επίσκεψη. Σημαντικό είναι εδώ να τονίσουμε ότι η ορθοδοντική έχει άμεση και καταλυτική σχέση με την γναθοπροσωπική ανάπτυξη, γεγονός που καθιστά τον χρόνο ίσως έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες μίας επιτυχούς ορθοδοντικής θεραπείας σε παιδιά και εφήβους. Οι ορθοδοντικές ανωμαλίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη των οστών του προσώπου, δηλαδή τα λεγόμενα σκελετικά προβλήματα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν μετά το πέρας κάποιας ηλικίας και συνήθως όσο τα αφήνουμε τόσο πιο επεμβατική γίνεται αργότερα η αντιμετώπιση τους. Σε κάποιες επιβαρυμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί ακόμα και χειρουργική διευθέτηση. Σε κάποιες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητο μία θεραπεία σε 2 στάδια, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Δηλαδή η πρώτη φάση, στο στάδιο του μικτού φραγμού (νεογιλά και μόνιμα δόντια ), και η δεύτερη φάση που ακολουθεί αργότερα, όταν έχουν εμφανιστεί σχεδόν όλα τα μόνιμα δόντια, με ένα διάλειμμά μερικών ετών.